Chi phí môi trường “choáng váng” của Bitcoin: Một giao dịch đủ cung cấp điện cho một ngôi nhà ở Anh trong 3 tuần

Theo nghiên cứu, một giao dịch Bitcoin sử dụng năng lượng tương đương lượng điện mà một hộ gia đình trung bình ở Anh tiêu thụ trong vòng ba tuần, khiến vấn đề môi trường của đồng tiền số lớn nhất thế giới một lần nữa trở thành tâm điểm tranh luận.

Mặc dù tỷ lệ sử dụng năng lượng tái tạo và cơ chế bù đắp carbon là những chỉ số quan trọng để đánh giá “tính xanh” của một blockchain, việc đo lường đầy đủ vẫn gặp nhiều khó khăn. Hiện tại, chi phí điện tiêu thụ được xem là chỉ số đáng tin cậy nhất để đánh giá tác động môi trường thực sự của các giao dịch tiền điện tử.

Từ những ngày đầu, Bitcoin đã gây tranh cãi về tác động môi trường. Việc khai thác đồng tiền này dựa trên cơ chế Proof of Work (PoW) tiêu tốn năng lượng rất lớn, khiến nó trở thành tâm điểm phản đối chính trị và xã hội. Dù nhiều công ty Web3 quảng bá các sáng kiến “xanh” của mình, việc xác minh thực tế vẫn là thách thức lớn, dẫn đến các nghiên cứu độc lập về môi trường ngày càng được quan tâm.

Báo cáo mới nhất đặc biệt chỉ trích Bitcoin, sử dụng nó như đại diện điển hình cho các blockchain PoW. Theo đó, các giao dịch trên Bitcoin tiêu thụ nhiều năng lượng hơn đáng kể so với phần lớn các tài sản tiền điện tử khác. Một giao dịch BTC trung bình có thể sử dụng lượng điện tương đương một hộ gia đình ở Anh tiêu thụ trong ba tuần, tạo ra gánh nặng môi trường khó có thể bỏ qua.

Tuy nhiên, năng lượng thô không phải là yếu tố duy nhất cần cân nhắc. Mặc dù khai thác Bitcoin có thể sử dụng phần năng lượng tái tạo, nhưng than đá và các nguồn năng lượng hóa thạch khác vẫn chiếm tỷ lệ đáng kể trong cơ cấu toàn cầu. Một số công ty tuyên bố bù đắp carbon cho hoạt động khai thác, nhưng nhiều chuyên gia cho rằng phương pháp này vẫn còn nhiều hạn chế và không phản ánh đầy đủ chi phí môi trường thực tế.

Việc đánh giá chi phí môi trường của Bitcoin do đó rất phức tạp. Báo cáo chỉ ra rằng chỉ một số ít blockchain có thể cạnh tranh về hiệu quả năng lượng với các nền tảng thanh toán truyền thống như thẻ tín dụng. Trong đó, Solana, Algorand và NANO nổi bật nhờ thiết kế “nhẹ” và tiêu thụ năng lượng thấp.

Paul Holmes, tác giả báo cáo, nhận xét: “Khi so sánh các mạng này, sự khác biệt thật rõ ràng. Một giao dịch Bitcoin giống như một chuyến bay xuyên Đại Tây Dương, trong khi một giao dịch Solana chỉ giống như bật một công tắc đèn.” Nhiều dự án khác như HBAR và Cardano cũng bổ sung cơ chế bù đắp carbon, nhưng đánh giá khách quan hiệu quả của chúng vẫn còn nhiều thách thức.

Một ví dụ điển hình cho thấy tầm quan trọng của thiết kế blockchain: Ethereum trước khi Merge vào năm 2022 tiêu thụ năng lượng tương đương Bitcoin, nhưng sau khi chuyển sang cơ chế Proof of Stake (PoS), tiêu thụ năng lượng đã giảm hơn 99%. Điều này minh chứng rõ ràng sự khác biệt giữa blockchain PoW và PoS, khiến Bitcoin dường như lỗi thời trong bối cảnh môi trường hiện nay.

Mặc dù PoS giúp giảm đáng kể lượng điện năng tiêu thụ, các blockchain như Solana vẫn chứng minh được khả năng cạnh tranh với các nền tảng thanh toán truyền thống về hiệu quả năng lượng. Trong khi đó, Bitcoin vẫn giữ những ứng dụng đặc thù và giá trị riêng, nhưng tác động môi trường của nó có lẽ không thể khắc phục hoàn toàn. Các nhà đầu tư và người đam mê tiền điện tử có ý thức nên cân nhắc kỹ lưỡng những vấn đề này trước khi tham gia giao dịch hoặc khai thác BTC.