“Cao tốc” công nghệ mở lối cho chứng khoán Việt Nam bứt phá

Ngày 21/8/2025, chỉ số VN-Index đã có lúc tiệm cận mốc 1.700 điểm, vượt xa đỉnh cũ 1.528,47 điểm thiết lập ngày 6/1/2022. Đặc biệt, phiên 4/8/2025 ghi nhận thanh khoản trên sàn HOSE đạt hơn 78.000 tỷ đồng, gần gấp đôi kỷ lục trước đây chỉ khoảng 40.000 tỷ đồng/phiên. Sự tăng trưởng mạnh mẽ này phản ánh sức hút lớn của thị trường trong bối cảnh kinh tế vĩ mô ổn định, lợi nhuận doanh nghiệp cải thiện, cùng kỳ vọng được FTSE Russell nâng hạng từ cận biên lên mới nổi vào tháng 9/2025.

Nếu nhìn lại chặng đường 25 năm, từ phiên giao dịch đầu tiên ngày 28/7/2000 chỉ có 2 doanh nghiệp niêm yết (REE, SAM), 4 công ty chứng khoán và vốn hóa vỏn vẹn 0,28% GDP, thì đến cuối tháng 6/2025, thị trường đã có hơn 1.600 doanh nghiệp niêm yết và đăng ký giao dịch. Quy mô vốn hóa cổ phiếu và trái phiếu doanh nghiệp tương đương gần 100% GDP, với 82 công ty chứng khoán, 43 công ty quản lý quỹ và hơn 10 triệu tài khoản đầu tư – tương đương 10% dân số. Việt Nam hiện thuộc nhóm thị trường có quy mô vốn hóa và thanh khoản dẫn đầu ASEAN.

Hệ thống công nghệ đóng vai trò như “cao tốc” mới cho thị trường. Ngày 5/5/2025, HOSE chính thức vận hành hệ thống giao dịch KRX – nền tảng then chốt giúp cải thiện năng lực kỹ thuật, giảm thiểu nghẽn lệnh và đáp ứng chuẩn mực quốc tế. Thực tế, trong các phiên thanh khoản bùng nổ, hệ thống vận hành mượt mà, khác hẳn tình trạng nghẽn lệnh từng xảy ra năm 2021 khi làn sóng nhà đầu tư F0 ồ ạt gia nhập trong đại dịch Covid-19.

Tại tọa đàm “Đảm bảo hạ tầng công nghệ thời chứng khoán bùng nổ” do Báo Tài chính – Đầu tư tổ chức mới đây, bà Vũ Yến Dung, Giám đốc Phòng Vận hành chứng khoán VPS cho biết, trong cao điểm, hệ thống VPS ghi nhận 500.000 – 700.000 khách hàng và 700.000 – 800.000 lệnh/phiên, mức cao nhất trong nhiều năm. Là công ty có thị phần môi giới lớn nhất HOSE với khách hàng cá nhân ưa giao dịch liên tục, VPS khẳng định hệ thống hoàn toàn có thể xử lý khối lượng lệnh gấp nhiều lần hiện nay nhờ liên tục đầu tư hạ tầng.

Ông Ngô Quang Huy, Phó giám đốc Công ty Giải pháp phần mềm tài chính (FSS) – đối tác cung cấp hệ thống lõi cho hơn 35 công ty chứng khoán và 10 công ty quản lý quỹ – nhấn mạnh rằng những phiên bùng nổ vừa qua là “bài kiểm tra đã được dự báo”. Theo ông, FSS và các công ty chứng khoán đã đầu tư dài hạn để xây dựng hạ tầng cả phần mềm và phần cứng, có khả năng đáp ứng khối lượng giao dịch tăng gấp 3 – 5 lần. Hệ thống core được phát triển trên kiến trúc mở, linh hoạt mở rộng, thường xuyên stress test để kiểm tra sức chịu đựng.

Trên nền tảng này, thị trường chứng khoán Việt Nam đang đứng trước yêu cầu cấp bách: nâng hạng lên nhóm mới nổi. Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho rằng, để đạt mục tiêu, Việt Nam cần tiếp tục hoàn thiện pháp lý, nâng cao chất lượng công bố thông tin, cải thiện hạ tầng công nghệ, đồng thời tăng cường kỷ luật thị trường và bảo vệ nhà đầu tư. Công nghệ mới không chỉ giúp rút ngắn chu kỳ thanh toán T+2 mà còn đáp ứng các nghiệp vụ hiện đại như giao dịch trong ngày (T0), bán khống có kiểm soát, quyền chọn, ký quỹ chuẩn quốc tế và CCP – những tiêu chí quan trọng để MSCI và FTSE Russell xem xét nâng hạng.

TS. Chu Tuấn Linh, Giảng viên Trường Đại học Hùng Vương, nhận định việc đưa vào vận hành hệ thống KRX là bước tiến lớn, giúp thị trường tiệm cận chuẩn mực quốc tế, cải thiện minh bạch, nâng thanh khoản và mở rộng khả năng tiếp cận của nhà đầu tư tổ chức, đồng thời tạo nền tảng cho các sản phẩm tài chính mới.

Không chỉ giải quyết nghẽn lệnh, công nghệ còn mở ra xu hướng cá nhân hóa. Theo ông Ngô Quang Huy, hạ tầng mới là nền tảng để triển khai giao dịch thuật toán, robot trading cho nhà đầu tư tổ chức và hệ thống quản lý đa tài sản (cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ, thậm chí cả tài sản số trong tương lai). VPS cũng đang áp dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để phân tích thông tin thị trường, hỗ trợ quản lý danh mục, đồng thời ứng dụng Big Data nhằm tối ưu trải nghiệm khách hàng.

Điểm chung của các công ty trong nước là tận dụng “chất xám Việt” để xây dựng giải pháp. Bà Vũ Yến Dung nhận xét nhân sự Việt Nam có khả năng thích ứng công nghệ quốc tế nhanh chóng, am hiểu hành vi nhà đầu tư nội địa, nhờ đó rút ngắn khoảng cách với đối tác ngoại. Ông Ngô Quang Huy bổ sung rằng khoảng cách công nghệ hầu như không còn, thậm chí doanh nghiệp Việt có lợi thế hơn khi am hiểu thị trường, nhờ đó triển khai sản phẩm nhanh và hiệu quả.

Sự chủ động, đổi mới công nghệ và chuyển đổi số từ các thành viên thị trường đang giúp chứng khoán Việt Nam đứng trước thời cơ vàng để bứt phá. Nếu tận dụng tốt, thị trường không chỉ phát triển về quy mô mà còn nâng tầm chất lượng, đóng góp mạnh mẽ vào kỷ nguyên tăng trưởng mới của nền kinh tế.